Fantastik Çocuk Edebiyatı (2)

/ Mart 8, 2021/ Blog Yazıları

Örnekler

Geçen hafta yayınladığımız “Fantastik Çocuk Edebiyatı (1)” başlıklı yazımızda Fantastik edebiyatın ne olduğuna değinerek, çocuk edebiyatındaki önemini vurgulamıştık. Bu haftaki yazımızda da birkaç fantastik çocuk edebiyatı örneklerine yer vermek istedik.

“Vahşi Şeyler Ülkesinde”

Bunun en iyi örneklerden biri, daha önceki yazılarımızda da sözünü ettiğimiz “Vahşi Şeyler Ülkesinde” adlı resimli kitaptır. Bu fantastik resimli öykünün kahramanı olan çocuk,  odasını canavarların yaşadığı bir ortam olarak hayal eder. Kendisi de onlardan korkmak yerine onları korkusuzca yöneten bir kral olarak görür. Kitabın hem yazarı hem çizeri olan Maurice Sendak, bu kitapla aslında gerçek yaşamda kendisine acıtacak kadar sıkıca sarılan, istemediği kadar öpüp duran sevmediği akrabalarını   hayal ürünü canavarlar olarak betimlediğini söylemiştir. Anlaşılan, bu öykü aracılığıyla hem öykünün kahramanı olan çocuk hem de kitabın yaratıcısı, gerçekte baş edemedikleri sorunlarla fantastik bir öykünün hayal dünyasında baş ederek rahatlama yolunu seçmişler.

Çocuk edebiyatının ünlü isimlerinden Ursula Le Guin de, fantastik edebiyatın okurun iç dünyasına etkisinden söz etmiştir:  “Büyük fantaziler, mitler ve masallar gerçekten de rüyalara benzer; bilinçdışından bilince seslenirler, bilinçdışının diliyle, simgeler ve arketiplerle.  Sözel akıl yürütmeyi devre dışı bırakıp doğruca söylenemeyecek kadar derinde yatan düşüncelere giderler. Hiçbir zaman tam olarak aklın diline tercüme edilemezler. Oysa son derece anlamlıdırlar ve ahlak açısından, içgörü açısından ve büyüme açısından faydalı ve pratiktirler”.

“Alis ve Pinokyo”

Fantastik Çocuk Edebiyatı’nın en bilinen örneklerinden biri, Lewis Carroll’un “Alis Harikalar Diyarında” adlı kitaptır.  Gerçek bir ortamda başlayan bu kitabın kahramanı Alis, çok geçmeden kendini insan giyimli ve konuşan hayvanlar, bir kraliçeyi koruyan oyun kartlarından asker ordusu gibi akıl dışı bir dünyada bulur. Burada çeşitli olaylar yaşar.

Gene 19. yüzyılda, Carlo Collodi adlı İtalyan yazarın çocuklar için yazdığı “Pinokyo” da fantastik çocuk edebiyatının tipik örneklerindendir. Bu kitabın kahramanı, kendi bildiğini okumaya meraklı Pinokyo adındaki kukla çocuk, evden kaçıp birbirinden heyecanlı serüvenler yaşar.

Hem Alis hem de Pinokyo, bir anlamda pek çok çocuğun bulunduğu ortamdan kaçıp gitmek isteğini dile getirir. Yetişkinlerin dayattığı sınırları aşıp hayal ettikleri gibi renkli bir düş dünyasında yaşamak isteyen her çocuğun duygularını yansıtırlar.

“Denizin Altında Yirmibin Fersah”

Aynı yüzyılda yaşamış olan Jules Verne ise, o günlerde hayal gücünün sınırlarını zorlayan Denizin Altında Yirmibin Fersah, Aya Yolculuk gibi kitapları kaleme alırken bir gün yazdıklarının gerçek olacağını acaba düşünmüş müdür?  O kitaplar Fantastik Edebiyat’ın bilim kurgu türündeki ilk örneklerdendir. Bilim kurgu türündeki eserler hayal etmenin yanı sıra bilimsel bilgi içerirler. Okura,  olanın yanı sıra olabileceği düşündüren, hayal gücünü zorlayan eserlerdir. Bilim kurgu okuyan çocuk ya da genç, kitabı bitirdikten sonra artı bir bakış açısıyla gerçek dünyaya döner. O artık,  “Olabilir mi?” sorusunu edinmiş, bu soruyu aklına ve hayal gücüne eklemiştir.

Günümüzdeki Örnekleri

Yirminci yüzyılda fantastik edebiyat örneklerinin sayısı giderek artmıştır. Bunlar arasından J.R.R. Tolkien’in Hobbit ve J.K. Rowling’in Harry Potter kitapları gerçek dünyanın içinde hayali birer ortam yaratarak kahramanlarını hayali kahramanlarla iç içe yaşatmış olan başarılı örneklerdir. Yirmibirinci Yüzyılda yayınlananlar arasından Alaca Karanlık (Stephenie Meyer) ve Açlık Oyunları (Suzanne Collins) ise genç okurların ilgiyle okudukları fantastik eserlerdir.

Adını saydığımız bu birkaç örnek kitaba ek olarak bugün kitapçılarda her yaştan çocuğun ilgisini çekecek fantastik çocuk edebiyatı eserleri rafları doldurmakta. Kimi çeviri, kimi yerli yazarların eseri olan bu kitaplar sizin çocuğunuzu da hayal dünyasına taşımak, olabilecekleri düşündürmek, kendi iç dünyasını rahatlatmak ve doğal yeteneği olan hayal kurma becerisini daha da geliştirmek için bekliyor.