Bibliyoterapi Nedir?
Latince “biblion” (kitap) ve ”therapeo” (iyileşme) kelimelerinin biraraya gelmesiyle ortaya çıkan bibliyoterapi kavramı, insanların okudukları kitaplarca davranış ve tutumlarının etkilenmesi ve buna bağlı olarak da değişmesi anlamına geliyor. Kısaca kitapla tedavi de denebilir.
Bibliyoterapi terimi, ilk kez 1916 yılında, Amerika Birleşik Devletleri’nde Unitarian Church rahiplerinden Samuel Crother tarafından kullanılmış ve “sorunları olan insanların bir kitap etrafında toplanmasıyla yapılan bir tedavi” olarak tanımlanmıştır.
Çocuklarla Bibliyoterapi
Bibliyoterapi yetişkinlerle olduğu kadar çocuklarla da kullanılabiliyor. Bilindiği gibi, ruh sağlığının temelleri çocukluk yıllarında atılmaktadır. Kişilerin tüm yaşamları boyunca sağlıklı bir psikolojiye sahip olabilmeleri için erken çocukluk döneminin önemi büyüktür. Bibliyoterapiyle çocuklar ifade edemedikleri duygularını okudukları kitaplardaki karakterlerle kendilerini özdeşleştirmek yoluyla açığa çıkarabilmektedirler.
Özellikle okul öncesi dönemde dil yeteneği yeni gelişmekte olduğundan, çocukların kendilerini ifade etmeleri zordur. Bu dönemde kaliteli içeriği olan kitapların çocukların duygularını aktarmalarında, düşüncelerini ifade edebilmelerinde rolü büyüktür.
Bibliyoterapinin Kullanım Alanları
Bibliyoterapinin iki tür kullanım alanı var:
1. Gelişimsel Bibliyoterapi: Çocuğun gelişmesini destekleme amacı ile eğitimciler ve anne babalar tarafından okulda ya da evde kullanılır.
2. Klinik Bibliyoterapi: Ruh sağlığı uzmanları tarafından psikolojik yardım amacı ile uygulanır.
Bibliyoterapi sürecinde çocuk kitaplarından yararlanırken yapılabilecek en etkili uygulamalardan biri, okunan kitap hakkında çocukla sohbet etmek.
Bu sohbet sırasında çocuğa “Bu kitabı beğendin mi? Neden?”, “Kitaptaki hangi karakteri kendine daha yakın hissettin?”, “Sen kahramanın yerinde olsaydın nasıl davranırdın?”, “Neler hissederdin?” gibi sorularla çocuğun içinde bulunduğu ruhsal durum saptanabiliyor. Böylece çocuğun kitaptaki karakterlere öykünmesine, onlarla özdeşim kurmasına olanak tanıyarak, yaşama dair deneyimler ve duyarlıklar edinmesine katkıda bulunuluyor. Aynı zamanda çocuğun benzer sorunları yaşayan başkalarının da olabileceğini fark etmesini sağlıyor.
Çocuklara uygulanan bibliyoterapide dikkat edilmesi gereken en önemli nokta kitap seçimi oluyor. Öykü yada roman kahramanının çocuğun yaşadığı sorunlara benzer sorunlar yaşayıp çözüm bulduğu türde kitaplar seçildiğinde çocuğun kahramanla özdeşim kurması sağlanabiliyor. Böylece çocuğun kitapta anlatılan sorunlarla kendi yaşadığı sorunlar arasında bir bağlantı kurarak çıkış yolu bulması daha kolay oluyor.
Bibliyoterapi Evreleri:
Bibliyoterapi üç evrede gerçekleşiyor:
1.Evre: Özdeşleşme ve Yansıtma
Bu evrede çocuk ya da yetişkin öyküdeki olay örgüsünü kavrayarak, karakterleri tanıyarak, öykünün kendi yaşantısıyla olan benzerlikleri veya farklılıkları keşfeder. Bu evrede çocuğa sorular sorularak çocuğun sorunlarıyla yüzleşmesine ve sorunlarının çözümüne yardımcı olacak yeni bir bakış açısı getirir.
2.Evre: Arınma(Katarsis)
Bu evrede çocuk ya da yetişkin duygularını ifade eder ve katarsis adı verilen duygusal olarak bir boşalma yaşar. Duygularını tanır, değerlendirir ve bu duygularıyla başa çıkabilmek için çeşitli yöntemler geliştirir.
3. Evre: İçgörü ve bütünleşme
İlk iki evre tamamlandıktan sonra 3. Evrede çocuk ya da yetişkin sorunlarını kabullenip, bu sorunların nedenlerini bulmaya çalışarak alternatif çözümler üretmeye başlar.
M.Ö. 1250’de Mısır’daki antik Thebes şehrinin kütüphanesi inşa edildiğinde girişine ‘Ruh için şifa veren yer’ yazılmış olması bu terapi yönteminin çok eskilerden beri kullanıldığının bir kanıtıdır.
Daha fazla bilgi için:
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/611748
Bu konu ile ilgili “Bibliyoterapi ve Resimli Çocuk Kitapları” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.