Çocuk İstismarı ve Cinsel Taciz Nedir? Nasıl Önlenir?
Çocuk istismarı olsun, çocuğa cinsel taciz olsun zaman zaman haber olarak duyduğumuz konular. İstismardan söz ediliyorsa çoğu zaman anne ya da baba olmakta. Söz konusu olay cinsel taciz ise okuldaki bir öğretmen, Kuran kursundaki hoca ya da öğrenci yurdunun sorumlusu, çocuğun beden ve ruh sağlığına zarar veren bu konuların baş kişisi. Yani birkaç psikolojik sorunlu yetişkin ve karşısında savunmasız çocuklar…
Çocuğa kötü davranmak anlamındaki çocuk istismarını üç ana başlık altında toplayabiliriz: Fiziksel, duygusal ve cinsel. Fiziksel istismar örneklerinden bazıları:
Vurma, dövme, yakma, boğmaya çalışma, sarsma gibi davranışlardır. Duygusal istismar olarak da ilgisizlik, sevgisizlik, yalnız bırakma, korkutma, haksız yere suçlama, olumsuz özellikler yükleme, davranışlarını aşırı kısıtlama gibi örnekleri sayabiliriz.
Çocuk cinsel istismarı ise yetişkin bir kişinin çocuğu kullanarak bir tür cinsel tatmin sağladığı eylemdir. Çocuğun göğüslerine, kalçalarına veya genital bölgesine dokunma ya da okşamak gibi davranışların yanı sıra birinin cinsel bölgesini çocuğa göstermesi, pornografi amacıyla çocukların fotoğrafını çekmesi, çocuklarla cinsel içerikli konuşmalar yapması, çocuğa cinsel ilişki izlettirilmesi gibi fiziksel temas içermeyen diğer davranışlar da cinsel istismar çeşitleridir.
Cinsel taciz konusunda yapılan araştırmalar, bu tür davranışlarla karşılaşmış olan çocukların %30’unun 2-5, %40’ının 6-10, %30’unun 11-17 yaşlarında olduğunu; taciz edenlerin %96’sının erkek, %80’inin de çocuğun tanıdığı birisi olduğunu göstermiştir.
Kendisine cinsel tacizde bulunan kişinin tanıdığı, yaşamında yer edinmiş biri olması, çocuğun yaşadığı psikolojik travmanın daha derin olmasına yol açar. Özellikle aileden biri olması ise bu açıdan çok daha etkilidir. Çocuk sevdiği, güvendiği, yaşamında sürekli bir yer sahibi olan kişinin bu davranışı yüzünden daha yoğun bir ruhsal sarsıntı yaşar, genel güven duygusunu yitirir.
Ne yazık ki aile içi cinsel taciz ya da “ensest” olarak tanımlanan yakın kan bağı olanlar arasındaki cinsel ilişki olaylarında, çoğu zaman tacizcinin kim olduğu tahmin edilemez.
Cinsel Tacizin Çocuk Üzerindeki Etkileri
Cinsel tacize uğrayan çocuklarda görülen tepkiler çocuğun yaşına ve kişiliğine bağlı olarak çok değişkendir. Genel olarak en çok rastlananları şöyle sıralayabiliriz:
- Olayla ilgili tekrar korkusu, uykuya dalma ve karabasan görme, karanlık korkusu,
- Tekrarlayan atipik ağrılar,
- Dikkat eksikliği, öfke patlamaları gibi davranış değişiklikleri,
- Olayı anımsatan yer, kişi, görüntüler ve konuşmalardan kaçınmaya çalışma,
- Depresyon ya da aile bireylerinden ve arkadaşlarından uzaklaşma,
- Başkalarına alışılmadık biçimde davranma (aşırı yakınlık gösterme ya da tam tersi çok utangaç ve ürkek olma, bazen de çok kışkırtıcı olma).
Tacize uğrayan çocuklar özsaygılarını yitirip aşağılık duygusu geliştirir, gelecek kaygısı büyütürler. Cinsel taciz yaşamış kızlar tırnak yeme, saç kopartma vb kendine zarar verici davranışlar edinirken erkek çocuklarda ise saldırgan davranışların geliştiği ve arttığı gözlemlenmiştir.
Çocuk Tacizini Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
Anne ve babalar için çocuklarını toplumda bu kadar çok rastlanan cinsel taciz olaylarına karşı korumak öncelikli bir konudur. Bunun için yapabileceklerini şöyle sıralayabiliriz:
Çocuğunuzu bilgilendirip “Hayır” demeyi öğretin
Çocuğunuzu, bedenini tanıması, bedeninin özel yerlerini koruması açısından ve yanında anne babası yokken kiminle kalabileceği ya da kiminle bir yere gideceği konusunda bilgilendirin. Tanımadığı kişilerin birlikte bir yere gitme önerilerine ve kendisine bir şeyler alma- verme önerilerine “Hayır” demesini öğretin.
Bu bilgileri çocuğun güven duygusunu sarsmadan, korkutmaya yol açmadan paylaşmanız çok önemlidir. Aksi halde çocuk başkalarına karşı şüpheci, kolay iletişim kuramayan biri olur.
Çocuğunuzu Gözlemleyin
Çocuğunuz ev dışında zaman geçirdikten sonra davranışlarında bir değişiklik olup olmadığını gözlemlemeniz önemlidir.(Örneğin arkadaşlarıyla birlikte olduktan, okuldan ya da kurstan döndükten) Atipik davranışlarda bulunmaya başladığını ve bunların devam ettiğini fark ederseniz kendisiyle arkadaşça konuşup sıkıntısını anlatmasını deneyin. Size açılmazsa, derdini başka bir yakınına anlatması için onu teşvik edin.
Küçük yaştaki çocuklar yaşadıkları sıkıntıları oyunlarına ve yaptıkları resimlere yansıtır. Çocuğunuzla birlikte oyun kurma ya da resim yapma etkinlikleri aracılığıyla iletişim kurabilirsiniz. Bu da sorunlarını anlamanıza yardımcı olacaktır.
Kitaplardan Yararlanın
Her zaman söylediğimiz gibi birlikte okuyacağınız çocuk kitapları pek çok yönden çocuğa iyi gelir. Bilgilendirir, iyileştirir, geliştirir. Çocuk tacizi konusunda çocuklara yararlı olacak öykü ve masal kitapları bulunmakta. Çocuğunuzun yaşına uygun olanını seçmeniz için kitapçılara gitmeniz yeterli. Bu kitaplardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
- Bu Benim Bedenim / Pedagog Ayşen Oy / Mandolin Yayınları
- Kendimi Korurum / Pedagog Ayşen Oy / Mandolin Yayınları
- Ben Herkesle Gitmem Ki /Dagmar Geisler / Gergedan Yayınları Buradan ulaşabilirsiniz.
- Maymunların Körebe Oyunu / Nuran Turan / Veli Vakfı
- Kırmızı Çizgi / Samar Mahfouz Barraj / Erdem Çocuk
- Sır Versem Saklar Mısın? / Jennifer Moore Mallinos / Redhouse Kidz
- Benim Adım Nele – Nele Diyor ki: Yabancılarla Hiçbir Yere Gitmem / Usch Luhn /
- Yetişkinler Beni İncitiyor / Marge Heegaard / İletişim Yayınları
- Silinmeyen İzler / Sedat Topçu / Phoenix Yayınları
- Bedenim bana Ait / Pro Familia / Gergedan Yayınları
- Elif Asla Yabancılarla Gitmez /Liane Schneider/İşbankası Yayınları Buradan ulaşabilirsiniz.