Kişilik Gelişimine Destek
Daha önceki bir yazımızda Bibliyoteyoterapiden söz etmiş, yaşamda karşılaştıkları zor konuları aşmaları için çocuk ve gençlere kitaplarla yardım edilebileceğini söylemiştik.
Bu yazımızda, Biblioterapinin travmatik durumlarda (savaş, ölüm, göç, deprem gibi) ruh sağlığı uzmanları tarafından uygulanan türünü değil de, eğitimciler ya da anne-baba gibi yakınları tarafından çocuk ve gençlerin kişilik gelişimi için kullanılışını ele alacağız.
Çocuk ya da gençlerin günlük yaşamda karşılaştıkları güçlüklerle baş etmek için edindikleri yanlış davranışları değiştirmek, onlara farklı yollarla da sorunların üstesinden gelebileceklerini göstermek için kitaplardan nasıl yararlanabiliriz? Üç ünlü eğitimci Michael Rozalski, Angela Stewart ve Jason Miller’ın birlikte hazırladıkları yöntem, bu sorunun cevabını veriyor: İlk adım, bu amaç için kullanacağınız kitabı seçmekte. Kitabı seçerken 5 açıdan değerlendirmeniz gerekiyor:
1 – OKUR AÇISINDAN
Okurun gelişim düzeyi kitaptaki kavramları anlamasına uygun mu?
Okur, kitaptaki özcükleri anlar mı?
Anlatılan öykü okurun ilgisini çeker mi?
Okur, kitapla yaşam arasında bağlantı kurabilir mi?
2 – KİTAPTAKİ KATAKTERLER AÇISINDAN
Karakterler gerçekçi mi? Dinamik mi?
Karakterlerin tanıtımı olumlu mu? (Olumsuz tiplemeler ve kötü, kabul edilmez sözcükler kullanılmamış olmalı).
3 – İÇERİK AÇISINDAN
Mekan / Yer iyi tanımlanmış mı?
Olayı ilerletecek olan sorun açıkça belirtilmiş mi?
4 – RESİMLEME AÇISINDAN
Resimler metni destekliyor mu?
Resimler okurun kolayca özdeşleşmesine uygun mu?
Kişi ve gruplar ayırım yapmadan (ırk, din, engellilik, aile durumu) belirtilmiş mi?
Resimler çocuğun ilgisini çekiyor mu?
5 – YAZARIN MESAJI AÇISINDAN
Öykü okuru (okurları) tartışmaya yönlendiriyor mu?
Okurların duygu ve davranışlarıyla benzer mi?
Okurlara umut veriyor mu?
Sorunu çözmek için stratejik bilgi veriyor mu?
Tüm okurlar için iyi olanı ve okurlar tarafından kabul edilir olanı savunuyor mu?
Çocuğunuzun başka çocuklara kötü davranmak yerine arkadaşça yaklaşmasını, bazı işleri yapamadığı zaman sinirlenmemesini ya da başkaları gibi olmaya çalışmamasını istiyor olabilirsiniz. Evet, bu tür sorunlar karşısında çocuğunuzun kişisel gelişimini desteklemek açısından, yanlış davrandığını fark etmesini istediğinizde bibliyoterapi yardımcınız olacaktır. Ne var ki, bu zaman isteyen bir iştir. Her şeyden önce, ilk ve en önemli adım olan doğru kitabı seçmeniz zaman alır.
Yukarıdaki ölçütlere uyan “doğru kitap”ları seçip çocuğunuzla birlikte okuduktan sora, hemen olmasa da ara ara yapacağınız konuşmalar bibliyoterapinin amacına doğru yol almanızı sağlayacaktır.
Çocuğa, kitaptaki kahramanların yaptıklarının kendi davranışlarına bezediğini fark ettirecek konuşmalar başlatmanız, tartışmalar yapmanız o kahramanlarla bağlantı kurmasını sağlar. Öyküde olan biteni düşündükçe karakterlerin sorun çözme yöntemlerini öğrenir, benimser ve zamanla uygulamaya başlayarak kişiliğine katar.