Fantastik Çocuk Edebiyatı (1)
Devlerin, cadıların, büyücülerin her yere girip çıktığı, gökyüzünde uzaylıların, perilerin uçup durduğu, daha birçok gerçek dışı karakterin bulunduğu, sonsuz hayal dünyasına ait anlatılar çocukların ilgisini çeker elbette. Çünkü onca hayal gücü çocuğun doğasına tıpa tıp uyar. Kendisi de hayal kurmakta usta olduğundan ilgiyle dinler bunları. Dahası, küçük çocuklar hayal dünyaları ile gerçek dünyayı birlikte yaşarlar. Hayali arkadaşları vardır. Zaman zaman anlattıkları gerçek midir hayal midir diye düşünür kalırız.
İşte bu nedenle, kahramanları ve kurgusu gerçek dünyanın dışında kalan fantastik edebiyatın, yetişkin edebiyatında olduğu gibi çocuk edebiyatında da önemli bir yeri vardır.
Fantastik Edebiyat Nedir?
Edebiyat Kuramcısı Berna Moran, Fantastik Edebiyat’ı,”Gerçekliğin mekân, zaman, karakter kavramlarını, canlı cansız ayırımını tanımayan ve bildik dünyamızın ötesinde alternatif bir dünyayı işin içine katan anlatıların tümüne verilen bir ad” olarak tanımlar.
Sözcüğün kökeni ise Yunanca’ya dayanmakta. Hayalet anlamında kullanılan “Phantasia” sözcüğünden türeyen “Phantastike”, hayal edebilme yeteneği demektir.
Hayal edebilme yeteneği çocuğun kişiliğinin bir parçasıdır. Fantastik edebiyat eserlerini dinleyen ya da okuyan çocuk kendini yabancısı olmadığı bir ortamda hisseder. Oyuncaklarıyla birlikteyken ve oynadığı oyunların içindeyken “miş gibi” yapan çocuk “gerçekmiş gibi” olan bu dünyada rahat eder. Hayal dünyasına katılan yeni kahramanlarla ilişki kurmak, onların bulunduğu ortamları tanımak, akıl almaz olayları, mucizeleri, sınırsız seçenekleri onlarla birlikte yaşamak çocuğun düş gücünü besler.
Fantastik Edebiyatın Kaynağı
Fantastik edebiyatın kaynakları insanlık tarihinin her döneminde görülen halk masalları, mitolojik anlatılar, destanlar, ve hatta inançlara dayanmakta. Bu kaynaklardan esinlenen sanatçıların kendi hayal güçleriyle yoğurup şekil verdikleri edebiyat eserleri yüzyıllardır söz ya da yazı aracılığıyla hem çocuk hem de yetişkinlerle buluşmayı sürdürüyor. Bazen resimli bir öykü kitabı, bazen bir masal, bazen fantastik roman, ya da kurgu bilim senaryosu gibi kılıktan kılığa girerek insanlığın ortak rüyalarını yansıtırlar.
Çocuklar için olan fantastik edebiyat eserleri, çocuğun hayal gücüne yeni olanaklar eklerken duygusal durumuna da olumlu katkıda bulunur. Gerçek yaşamda kendi içinde yaşayıp, dışa vuramadığı sorunlarını çözmekte çocuğa yardımcı olur. Geçici bir süre için de olsa gerçek dünyadan bir kaçış olarak onu sorunlardan uzağa taşır. Çocuğun, gerçek olmayan kahramanlarla özdeşleşerek kıskançlık, öfke, düş kırıklığı, korku gibi adını tam olarak koyamadığı duygularıyla başa çıkıp rahatlamasına yol açar.
Haftaya fantastik çocuk edebiyatından örnekler vermeye çalışacağız.
Esen kalın…