Masallar ve Freud – Masalların Psikolojik Yönü
İki hafta önceki yazımızda Grimm Kardeşlerden ve onların masallarından söz etmiştik. Peki acaba neden Grimm Masalları bu kadar gizemli ve büyüleyici? Masallar ve Freud diyelim ve isterseniz gelin, masalların psikolojik yönüne bir göz atalım.
Sigmund Freud ve Freudyen Psikoloji
Freudyen psikolojinin kurucusu Sigmund Freud, rüyalara benzediği için, peri masallarının zihin teorilerini açıklamada yardımcı olduğuna inanıyordu.
Freud’a göre Peri masalları da rüyalar gibi, insanların bilinçaltına bastırma eğiliminde oldukları çatışmaları, endişeleri ve arzuları ifade eden semboller içerir. “Neden masalların rüyalara benzediğini anlamak için id, ego ve süperego’nun bilinçli ve bilinçsiz arzuları dikkate alınmalıdır,” der.
İd, Ego ve Süperego
Freud, insan zihninin id, ego ve süperego olarak adlandırdığı üç farklı katmana ayrıldığına inanıyordu. İd, zevk temelli isteklerin çıkış noktası olan en ilkel benliktir. Ana kaynağı ise cinsellik ya da açlık gibi ihtiyaçların doyurulması. Ego ise bu id’in isteklerini gerçekliğe dönüştüren kısmıdır. İnsanın kişisel özelliklerini koruyarak bilinçaltı isteklerinden bazılarına izin verme halidir. Burada id’i dengeleyen savunma mekanizması devreye girer . Süperego ise kültürel âdetlerin içselleştirilmesidir. İd’nin talepleriyle çatışma halindedir ve tabuları savunur.
Zihnin üç farklı katmanında bulunan üç sayısı masal edebiyatında da semboliktir. Sayısız masallarda geçen sayısız olaylarda kullanılagelmiştir. Peri masalları bazen aynı kişi içindeki id’i, egoyu ve süperegoyu temsil eder. Bazen de id, ego ve süperego, her birinin rolünü vurgulayan farklı masal figürleri olarak sunulur.
Masallar ve Freud-Bir Örnek: “Kırmızı Başlıklı Kız”
İsterseniz bir örnek vermek için id, ego ve süperego’nun üç ayrı varlık olarak sunulduğu “Kırmızı Başlıklı Kız” masalını ele alalım:
İd, öncelikle zevk ilkesine göre işleyen kişiliğin ilkel ve içgüdüsel bileşenidir. Ortaya çıkabilecek sonuçlara bakılmaksızın derhal isteklerinin yerine getirilmesini talep eder. Masaldaki kurt, id’i yöneten zevk ilkesine göre hareket eder. Hem büyükanneyi hem de “Kırmızı Başlıklı Kız”ı sonuçların ne olacağını düşünmeden mideye indirir.
“Kırmızı Başlıklı Kız” arabuluculuk görevini üstlenen egoyu temsil eder. Ego, id’in gerçekçi olmayan dürtüleri ile dış dünyanın beklentileri arasında uzlaşmanın bir yolu olarak gelişir.
Ego, gerçeklik ilkesine göre çalışır ve id’i rasyonelleştirerek tatmin edici bir sonuca ulaştırmaya çalışır. “Kırmızı Başlıklı Kız” yoldan ayrılmadan önce neler olabileceğini düşünür. Çiçek toplamak için birkaç dakika oyalanmasının sorun olmayacağını, çünkü topladığı çiçeklerin büyükannesini çok memnun edeceğine inanmaktadır.
Süperego, saldırgan id ve rasyonel egonun işlevlerini birleştirir. Süperego, id’in cinsel dürtülerini kontrol ederken, egonun bulduğu basit ve gerçekçi dürtülerden çok daha ahlâki hedefler bulmasına yardımcı olur. Süperegoya dayalı olan işlevler zevk ilkesini hesaba katmazlar. “Kırmızı Başlıklı Kız”ın büyükannesi ve annesi süper egoyu temsil etmektedirler; ona kötü bir şey olabileceğinden aşırı derecede endişelenmektedirler. Onların endişeleri, büyükleri dinlemek, ve yabancılarla konuşmamak olan hikâyenin ahlakî değerlerini öne çıkartır. Masallar çocukların id, ego ve süperego kavramlarını basit ve sembolik yollarla anlamasını sağlayarak, gelişmelerine yardımcı olur.
Ne dersiniz? Masallara bir de bu yönden bakmakta fayda var mıdır?
Sağlıklı bir hafta dileriz.
Bu yazımızla ilgili olarak ilginizi çekebilecek diğer yazılarımız:
“Soğuk Kış Gecelerinde İçimizi Isıtan Masallar…“
